Зависноста од руската нафта и гас сега е минато, тврди претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен. Украинските власти и енергетските бизнисмени велат, сепак, дека големи количества руски енергенси, особено нафта, продолжуваат да течат во Европа и ја финансираат воената машина на Путин.
Посредниците купуваат руска сурова нафта и ја транспортираат преку заобиколен пат до Европа, каде што нивната задна врата е широко отворена, пишува Политико.
„Еден пријател од Њујорк ми се пожали дека бубашвабите секогаш наоѓаат дупка за да влезат во неговиот стан – токму тоа го прави Русија со своите извори на енергија“, изјави за порталот Олег Устенко, економски советник на украинскиот претседател Володимир Зеленски.
„Европа мора да ги затвори тие дупки и да ѝ оневозможи на Русија да користи крвави пари за да ја финансира својата воена машина што ја уништува нашата земја и го убива нашиот народ“, забележува Устенко.
Суровата нафта го наоѓа својот пат
Суровата нафта секогаш го наоѓа својот пат до глобалниот пазар. Нафтата лесно може да се меша со други пратки во транзитните земји, со што се создаваат пратки за кои е особено тешко да се одреди земјата на потекло. Процесот на рафинирање е неопходен за секоја практична примена и овој процес ги отстранува трагите од примарните суровини.
Од друга страна, бродовите пловат под различни знамиња и воопшто не придонесуваат за транспарентност: некои испраќачи се обвинети дека и помагале на Русија на различни начини да ја скрие земјата на потекло на извезените суровини.
„За разлика од пазарот на гас, пазарот на нафта е глобален. Размените, компензациите, комбинираните начини на плаќање се вообичаена практика“, вели Михаил Ходорковски, истакнат критичар на режимот на Путин, кој денес живее во егзил, а се додека не падна во немилост на Путин беше шеф на нафтениот и гасниот гигант Јукос.
„Резултатот од ембаргото е дека трошоците за транспорт на руската енергија значително се зголемија, има голема прераспределба на приходот во корист на посредниците, а понекогаш се даваат попусти доколку се намали бројот на клиенти“.
Европската унија во голема мера го забрани увозот на руски фосилни горива од руската инвазија на Украина во февруари 2022 година, со одредени исклучоци: ограничени количини сурова нафта, гас и течен природен гас (ЛНГ) и нафтени производи.
Сепак, големи количини на руска сурова нафта – многу поголем извор на приходи од бизнисот со гас – сè уште се испорачуваат на светските пазари, а некои експерти веруваат дека овие количини влегуваат во Европа преку задната врата.
„Од воведувањето на санкциите, количините на сурова нафта што ги извезува Русија се главно стабилни“, вели Саад Рахим, главен економист за трговската компанија Трафигура. „Можно е руската нафта да продолжи да се продава во ЕУ и во Западните земји преку препродавачи (посредници).“ .
Една од потенцијалните рути е Азербејџан, кој граничи со Русија и е почетна точка на нафтоводот Баку-Тбилиси-Џејхан (БТЦ) со кој управува БП.
Пристаништето Џејхан во Турција е главен центар од кој се испорачува сурова нафта во Европа; големи количини нафта од Ирак се влеваат во Џејхан преку гасоводот Киркук-Џејхан.
Франсоа Белами, францускиот пратеник и член на Комитетот за индустрија, истражување и енергија на Европскиот парламент, постави прашање до Европската комисија за токму таа рута. Податоците покажуваат дека Азербејџан извезувал 242.000 барели дневно повеќе отколку што произведувал од април до јули 2022 година, вели Белами.
„Како е можно една земја да го намали производството и во исто време да го зголеми извозот? „Нешто сериозно не е „во ред“ таму и предизвикува сомнеж дека санкциите се заобиколуваат“, вели Белами.
Портпаролот на Комисијата го задолжи поранешниот амбасадор на ЕУ во САД, Дејвид О’Саливен, да го истражи можното заобиколување на санкциите. О’Саливен рече дека податоците што ги наведе Белами се застарени, односно од периодот пред ЕУ да воведе санкции кон Русија.
„Азербејџан не извезува руска нафта во ЕУ преку гасоводот БТЦ“, тврди Ајхан Хаџизада, портпарол на Министерството за надворешни работи, додавајќи дека неговата земја ја врши испораката внимателно следејќи ги и почитувајќи ги сите важечки санкции и прописи.
БП претходно негираше дека руската нафта се извезува преку БТК, а податоците видени од ПОЛИТИКО за пратките на сурова нафта од Џејхан покажуваат неодамнешен пад на извозот од околу 3 милиони тони месечно на почетокот на 2022 година на околу 2 милиони тони во месец оваа година .
Вешти операции
Во исто време, Турција го удвои својот директен увоз на руска нафта минатата година и одби да воведе санкции за руската нафта и покрај тоа што истовремено обезбедува воена и хуманитарна помош за Украина.
Финскиот центар за истражување на енергија и чист воздух (CREA) минатата година предупреди дека „новата рута на руската нафта до ЕУ минува низ Турција, која денес е се поважна дестинација за руската сурова нафта“. Во Турција, оваа руска нафта се рафинира во деривати и тие не подлежат на санкции кога се продаваат.
„Имаме доволно докази дека некои меѓународни компании купуваат рафинирани производи преработени од руска нафта и ги продаваат во Европа“, вели Устенко, советник на Зеленски.
„Тоа е целосно легално, но и целосно неморално. Само затоа што нешто е дозволено не значи дека не треба да правиме ништо за тоа“, рече Устенко.
Во понеделникот британската невладина организација Глобал Витнес објави извештај во кој се гледа дека руската нафта постојано се продава по цена која далеку ја надминува горната граница од 60 долари утврдена во декември од групата Г7 (најиндустриски најразвиените земји во светот).
„Фактот што руската нафта продолжува да циркулира низ светот е намерно заобиколување на западните санкции, а не случајност“, рече Мај Роснер, која работеше на извештајот. „Владите ширум ја отворија задната врата за фосилните горива, а трговците и големите нафтени компании ги искористуваат дупките во законите и регулативите за да продолжат да работат како и обично“.
