Цената на суровото кафе на светските пазари доживеа драматичен раст во последните неколку месеци, дуплирајќи се за рекордно кратко време, а експертите предупредуваат на нови поскапувања.
Овој ненадеен скок е резултат на неколку негативни фактори, меѓу кои најзначајни се лошите временски услови во најголемите производители – Бразил и Виетнам – како и воведувањето царини од страна на САД, кои може дополнително да ја нарушат пазарната стабилност.
Поради суши и високи температури, овие две земји имаат значително намален принос. Истовремено, побарувачката за кафе расте, особено во Европа, САД и Кина.
Во февруари беа достигнати највисоки цени на кафе од 1977 година, кога мраз уништи дел од бразилската жетва. Во март, суровото кафе од среден квалитет чинеше повеќе од двојно во споредба со септември минатата година, додека специјалните видови достигнаа уште повисоки цени.
Покрај тоа, политиката на поранешниот американски претседател Доналд Трамп придонесе за дополнителна нестабилност. Тој најави царини од 10% за речиси сите земји извознички на кафе, а се закани и со повисоки царини од 46% за Виетнам и 32% за Индонезија. Иако дел од овие мерки беа одложени, пазарите веќе реагираа со раст на цените.
Американските увозници почнаа да создаваат залихи пред евентуалното стапување на царините на сила, што исто така ја зголеми побарувачката и цената на светско ниво.
Експерти: Политиката ја води цената на кафето
Агроекономистот Жарко Галетин вели дека цената на кафето секогаш била чувствителна на политички и економски шокови.
„Не може нешто да се случи во Америка, Кина или ЕУ, а тоа да не се одрази кај нас. Царините создадоа бурни реакции – најпрво цените скокнаа, потоа производителите беа приморани да ги намалат основните цени за да останат конкурентни“, објаснува Галетин.
Тој додава дека пазарот на кафе е специфичен, бидејќи мал број земји се вклучени во производството, за разлика од житарките или маслодајните култури, што го прави уште понестабилен.
Големите увозници се обидуваат да се заштитат преку хеџирање – користење берзански инструменти за осигурување на цените при набавка.
